Umeona jinsi nabii Isaya alivyotumia taswira ya “Tawi”? Alisema kuwa “Yeye” atatoka katika ukoo wa Daudi, ukoo ambao ulikuwa umeanguka. Lakini Tawi hili litakuwa na hekima na nguvu, na linakuja.
Kisha Yeremia naye alithibitisha kwa kusema kwamba Tawi huyu atajulikana kama BWANA yaani jina la Mungu mwenyewe katika Agano la Kale.
Zekaria anaendelea Tawi
Nabii Zekaria aliishi mwaka 520 KK, muda mfupi baada ya Wayahudi kurudi kutoka uhamishoni Babeli. Wakati huo, walikuwa wakijenga upya hekalu lao lililokuwa limeharibiwa.
Kuhani Mkuu wakati huo aliitwa Yoshua, na alikuwa anaanzisha tena huduma ya kikuhani. Zekaria, akiwa nabii, alifanya kazi pamoja na Yoshua katika kuwaongoza watu wa Kiyahudi.
Hivi ndivyo Mungu alivyosema kupitia nabii Zekaria kumhusu Yoshua:
“Sikiliza sasa, Ee Yoshua, Kuhani Mkuu, wewe na wenzako wanaoketi mbele yako; maana wao ni ishara. Tazama, nitamleta mtumishi wangu, aitwaye Chipukizi (Tawi).
Maana, angalia jiwe hili nililoliweka mbele ya Yoshua… nami nitaondoa uovu wa nchi hii katika siku moja.”
(Zekaria 3:8–9)
Neno hili “Tawi”, lililotumiwa kwanza na Isaya miaka 200 kabla, kisha likathibitishwa na Yeremia miaka 60 kabla ya Zekaria, sasa linazidi kufafanuliwa.
Zekaria anafunua kwamba “Tawi” huyu pia ni “mtumishi wangu”, asema Bwana. Kwa hiyo, kwa namna fulani, Yoshua Kuhani Mkuu katika Yerusalemu wa mwaka 520 KK alikuwa mfano wa Tawi ajaye.
Lakini… jinsi gani? Inasema kwamba katika ‘siku moja’ dhambi zitaondolewa na BWANA. Hilo lingetukiaje?
Tawi: Kuhani anayeunganisha na Mfalme
Zekaria anaendelea kueleza zaidi. Ili tuelewe vizuri, tunahitaji kujua kwamba katika Agano la Kale, majukumu ya Kuhani na Mfalme yalikuwa yamegawanywa kabisa.
Hakuna hata mmoja wa Wafalme wa ukoo wa Daudi aliyeruhusiwa kuwa Kuhani, na makuhani nao hawakuruhusiwa kuwa wafalme.
- Kuhani alikuwa na jukumu la kupatanisha kati ya Mungu na wanadamu, kwa kutoa dhabihu za wanyama kwa ajili ya ondoleo la dhambi.
- Mfalme alitakiwa kutawala kwa haki kutoka kwenye kiti cha enzi.
Majukumu haya mawili yalikuwa muhimu, lakini tofauti kabisa.
Hata hivyo, Zekaria aliandika kwamba katika siku za usoni…
9 Neno la Bwana likanijia, kusema,… 11 naam, pokea fedha na dhahabu, ukafanye taji, ukamvike kichwani Yoshua, mwana wa Yehosadaki, kuhani mkuu;12 ukamwambie, ukisema, Bwana wa majeshi asema hivi, ya kwamba, Tazama, mtu huyu ndiye ambaye jina lake ni Chipukizi; naye atakua katika mahali pake, naye atalijenga hekalu la Bwana. 13 Naam, yeye atalijenga hekalu la Bwana; naye atauchukua huo utukufu; ataketi akimiliki katika kiti chake cha enzi; na kutakuwa na kuhani katika kiti chake cha enzi; na shauri la amani litakuwa kati ya hao wawili.
Zekaria 6:9, 11-13
Hapa, kinyume na utaratibu wa kawaida katika Sheria ya Musa, Yoshua, Kuhani Mkuu katika siku za Zekaria, alivaa taji ya kifalme kama ishara ya mfano wa Tawi.
Kumbuka, Yoshua alikuwa mfano wa mambo yajayo. Kwa hiyo, katika tendo hilo la kiishara la kuhani kuvaa taji ya kifalme, Zekaria alionyesha mbele kwa siku ambapo Mfalme na Kuhani wataunganishwa katika mtu mmoja Kuhani atakayeketi kwenye kiti cha enzi cha kifalme.
Zaidi ya hayo, Zekaria aliandika kuwa jina la Tawi litakuwa ‘Yoshua’. Hii ilikuwa ya kushangaza.
Lakini ilimaanisha nini hasa?
Jina ‘Yoshua’ ni jina ‘Yesu’
Ili kuelewa hili tunahitaji kupitia historia ya tafsiri ya Agano la Kale. Mnamo 250 KK Agano la Kale la Kiebrania lilitafsiriwa kwa Kigiriki. Tafsiri hii ingali inatumika leo na inaitwa Septuagint (au LXX) . Kichwa ‘Kristo’ kilitumika kwa mara ya kwanza katika tafsiri hii ya Kiyunani , na kufanya ‘Christ’=’Messiah’=’Mpakwa mafuta’. (Unaweza kukagua hii hapa ).
Kama unavyoona kwenye mchoro, ‘Yoshua’ ni tafsiri ya Kiingereza ya jina la Kiebrania ‘Yhowshuwa’. Hili lilikuwa jina la kawaida katika Kiebrania ambalo maana yake ni:
“Yehova anaokoa.”
Hii ndio namna Zekaria aliandika jina hilo mwaka 520 KK (tazama nusu ya juu ya mchoro, Quadrant #1).
- Wakati Agano la Kale lilipotafsiriwa kwa Kiingereza, ‘Yhowshuwa’ ilitafsiriwa kuwa ‘Joshua’ (Yoshua) (nusu ya chini, #3).
- Wafasiri wa Septuajinti (LXX) waliotafsiri Agano la Kale kwenda Kigiriki mwaka 250 KK walitafsiri ‘Yhowshuwa’ kuwa ‘Iesous’ (Quadrant #2).
Kwa hiyo, jina la Kiebrania ‘Yhowshuwa’ katika Agano la Kale lilitafsiriwa Kigiriki kuwa ‘Iesous’ katika LXX.
Wakati Yesu alipokuwa akiishi duniani, watu walimwita ‘Yhowshuwa’ kwa Kiebrania. Lakini waandishi wa Agano Jipya walipoandika maandiko kwa Kigiriki, walitumia jina ‘Iesous’, kama lilivyojulikana kupitia LXX.
Baadaye, Agano Jipya lilipotafsiriwa kutoka Kigiriki hadi Kiingereza, ‘Iesous’ ilitafsiriwa kuwa ‘Jesus’, au kwa Kiswahili: ‘Yesu’.
Kwa hiyo:
‘Yesu’ = ‘Yoshua’
Yesu wa Agano Jipya, na Yoshua Kuhani Mkuu wa mwaka 520 KK, walikuwa na jina lilelile katika Kiebrania ‘Yhowshuwa’.
Katika Kigiriki, wote walitambulika kama ‘Iesous’.
Hii ina maana kuwa msomaji wa Agano la Kale la Kigiriki (LXX) angeona jina la ‘Iesous’ na kulitambua kama jina linalojulikana katika maandiko ya kale.
Ingawa kwa sisi jina ‘Yesu’ linaweza kuonekana jipya, kwa mtazamo wa Kiebrania na Kigiriki, jina hilo lina mizizi ya moja kwa moja na Agano la Kale ni sawa na ‘Yoshua’.
Yesu wa Nazareti ni Tawi
Sasa unabii wa Zekaria una mantiki. Huu ni utabiri, uliotolewa mwaka 520 KK, kwamba jina la Tawi linalokuja lingekuwa ‘Yesu’, likielekeza moja kwa moja kwa Yesu wa Nazareti.
Sasa unabii wa Zekaria unaeleweka vyema. Alitabiri mnamo mwaka 520 KK kwamba jina la “Tawi” atakayekuja lingekuwa Yesu. Kwa kufanya hivyo, alimwelekeza moja kwa moja kwa Yesu wa Nazareti.Yesu wa Nazareti anajulikana vizuri hata nje ya Injili. Talmudi ya Kiyahudi, Yosefo (Josephus) na waandishi wengine wa kihistoria wa wakati huo wawe marafiki au maadui wa Injili wote walimtaja kama “Yesu” au “Kristo”. Hivyo, jina lake halikubuniwa katika Injili. Lakini Zekaria alitabiri jina lake miaka 500 kabla hajazaliwa.
Alihudumu kama Kuhani…
Huyu Yesu anayekuja, kulingana na unabii wa Zekaria, angeunganisha majukumu ya Mfalme na Kuhani. Lakini makuhani walikuwa wakifanya nini? Kwa niaba ya watu, walitoa sadaka kwa Mungu ili kufunika dhambi zao. Kuhani alifunika dhambi za watu kupitia sadaka. Vivyo hivyo, Tawi anayekuja Yesu alikuwa anakuja na sadaka ili Bwana aondoe dhambi ya nchi hii katika siku moja. Hii ndiyo siku ambayo Yesu alijitoa mwenyewe kuwa sadaka.
Yesu anatoka ‘kutoka kwenye kisiki cha Yese’ kwa kuwa Yese na Daudi walikuwa mababu zake. Yesu alikuwa na hekima na uelewaji kwa kadiri inayomtofautisha na wengine. Ujanja wake, utulivu na ufahamu unaendelea kuwavutia wakosoaji na wafuasi. Nguvu zake kupitia miujiza katika injili hazipingiki. Mtu anaweza kuchagua kutoziamini; lakini mtu hawezi kuzipuuza. Yesu analingana na ubora wa kuwa na hekima na nguvu za kipekee ambazo Isaya alitabiri kwamba siku moja zingetoka katika Tawi hii .
Wakati Akitambulika Kama Kristo
Sasa fikiria maisha ya Yesu wa Nazareti. Hakika alidai kuwa mfalme – Mfalme kwa kweli. Hii ndiyo maana ya ‘ Mkristo ‘. Lakini alichofanya alipokuwa duniani kilikuwa kikuhani. Kazi ya kuhani ilikuwa kutoa dhabihu zinazokubalika kwa niaba ya watu wa Kiyahudi. Kifo cha Yesu kilikuwa cha maana kwa kuwa, pia, kilikuwa toleo kwa Mungu, kwa niaba yetu . Kifo chake kinapatanisha dhambi na hatia kwa mtu yeyote, si kwa Myahudi tu. Dhambi za nchi zilikuwa halisikuondolewa ‘katika siku moja’ kama Zekaria alivyotabiri – siku ambayo Yesu alikufa na kulipia dhambi zote. Katika kifo chake alitimiza matakwa yote kama Kuhani, hata kama yeye anajulikana zaidi kama ‘Kristo’ au Mfalme. Alileta majukumu mawili pamoja. Tawi, ambalo Daudi aliliita zamani ‘Kristo’, ni Kuhani-Mfalme. Na jina lake lilitabiriwa miaka 500 kabla ya kuzaliwa kwake na Zekaria.