Guru (गुरु) hutoka kwa ‘Gu’ (giza) na ‘Ru’ (mwanga) katika Sanskrit yake asili. Guru hufundisha kuondoa giza la ujinga kwa mwanga wa maarifa ya kweli. Akiongea kutoka ufuo wa Galilaya, Yesu alionyesha hili kwa kufundisha kwa matokeo ambayo ingesikika hata miaka 1900 baadaye na mbali sana huko India kupitia ushawishi wake kwa Mahatma Gandhi.
Gandhi na Mahubiri ya Yesu ya Mlimani
Huko Uingereza, miaka 1900 baada ya kuzaliwa kwa Yesu, mwanafunzi mdogo wa sheria kutoka India ambaye sasa anajulikana kama Mahatma Gandhi (au Mohandas Karamchand Gandhi) alipewa Biblia. Aliposoma mafundisho ya Yesu yanayojulikana kama Mahubiri ya Mlimani anasimulia
“Mahubiri ya Mlimani ambayo yaliingia moja kwa moja kwenye moyo wangu.”
MK Gandhi, An Autobiography OR The Story of My Experiments with Truth. 1927 uk.63
Mafundisho ya Yesu kuhusu ‘kugeuza shavu lingine’ yalimpa Gandhi ufahamu juu ya dhana ya Wahindu ya kale ya kutojeruhi na kutoua. Baadaye Gandhi aliboresha mafundisho haya kuwa nguvu ya kisiasa Satyagraha, matumizi yake ya kutokuwa na ushirikiano usio na vurugu na watawala wa Uingereza. Miongo kadhaa ya satyagraha ilisababisha uhuru wa India kutoka kwa Uingereza, kwa njia ya amani kwa kiasi kikubwa. Mafundisho ya Yesu yalichochea haya yote.
Kwa hiyo Yesu alifundisha nini?
Mahubiri ya Yesu Mlimani
Baada ya Yesu kujaribiwa na shetani akaanza kufundisha. Ujumbe wake mrefu zaidi uliorekodiwa katika Injili unaitwa Mahubiri ya Mlimani. Soma mahubiri kamili huku mambo muhimu yakitolewa hapa. Kisha tunamtazama Musa kwa ufahamu wa kina zaidi.
Yesu alifundisha yafuatayo:
21 “Mmesikia walivyowafundisha watu wa zamani kwamba, ‘Usiue; na ye yote atakayeua atastahili hukumu.’ 22 Lakini mimi nawaambia kwamba, ye yote atakayemkasirikia ndugu yake atasta hili hukumu; na ye yote atakayemtukana ndugu yake, atashtakiwa katika baraza; na ye yote atakayemwambia ndugu yake, ‘Wewe mjinga,’ atastahili hukumu ya moto wa Jehena.
23 “Basi, kama ulikuwa tayari kutoa sadaka yako madhaba huni, ukakumbuka kuwa ndugu yako amekukasirikia, 24 acha sadaka yako hapo hapo, uende kwanza ukapatane naye, kisha urudi kumtolea Mungu sadaka yako.
25 “Mtu akikushtaki, patana naye kabla hamjafika mahaka mani; ili mshtaki wako asije akakukabidhi kwa hakimu, na hakimu akamwamuru askari akufunge gerezani; 26 nami nawaambia hakika, hutatoka huko mpaka deni lako lote litakapolipwa.”
UZINZI
27 “Mmesikia walivyowafundisha watu wa zamani kwamba, ‘Usi zini’. 28 Lakini mimi nawaambia: ye yote atakayemwangalia mwa namke kwa kumtamani, amekwisha kuzini naye moyoni mwake. 29 Jicho lako la kulia likikufanya utende dhambi, ling’oe ulitu pilie mbali. Ni afadhali upoteze sehemu ya mwili wako kuliko mwili mzima utupwe Jehena. 30 Na kama mkono wako wa kuume ukiku fanya utende dhambi, ukate uutupilie mbali. Ni afadhali upoteze sehemu ya mwili wako kuliko mwili mzima utupwe Jehena.
TALAKA
31 “Pia mliambiwa kwamba, ‘Mtu ye yote anayemwacha mkewe ampe talaka.’ 32 Lakini mimi nawaambia, ye yote atakayempa mkewe talaka isipokuwa kwa kosa la uasherati, anamfanya mkewe mzinzi. Na ye yote atakayemwoa mwanamke aliyepewa talaka anazini.”
VIAPO
33 “Tena mmesikia watu wa kale waliambiwa kwamba, ‘Usi vunje kiapo chako bali umtimizie Mungu kama ulivyoapa kutenda.’ 34 Lakini mimi nawaambia, msiape kabisa, ama kwa mbingu, kwa sababu ni kiti cha enzi cha Mungu, 35 au kwa ardhi, kwa sababu ndipo mahali pake pa kuwekea miguu, au kwa Yerusalemu kwa sababu ndio mji wa Mfalme mkuu. 36 Na msiape kwa vichwa vyenu kwa sababu hamwezi kugeuza hata unywele mmoja kuwa mweupe au mweusi. 37 Ukisema ‘Ndio’ basi iwe ‘Ndio’; na ukisema ‘Hapana’ basi iwe ‘ Hapana.’ Lo lote zaidi ya haya hutoka kwa yule mwovu.”
JICHO KWA JICHO
38 “Mmesikia kuwa watu zamani walikuwa wakisema, ‘Jicho kwa jicho na jino kwa jino.’ 39 Lakini mimi nawaambia, msishindane na mtu mwovu. Lakini mtu akikupiga kwenye shavu la kulia, mgeuzie na shavu la kushoto pia; 40 na kama mtu akitaka kukushtaki achukue shati lako, mwachie achukue na koti pia. 41 Na kama mtu akikulazimisha uende kilometa moja naye, fanya zaidi, nenda naye kilometa mbili. 42 Mtu akikuomba kitu mpe, na usikatae kumsaidia mtu anayetaka kukukopa.”
UPENDO KWA MAADUI
43 “Mmesikia kuwa watu zamani walikuwa wakisema, ‘Umpende jirani yako na umchukie adui yako.’ 44 Lakini mimi ninawaambia, wapendeni maadui zenu na waombeeni wanaowatesa, 45 ili mpate kuwa watoto wa Baba yenu aliye mbinguni. Kwa maana yeye huwaanga zia jua lake watu waovu na watu wema; na pia huleta mvua kwa wenye haki na wasio haki. 46 Kama mkiwapenda wanaowapenda tu, mtapata thawabu gani? Hata wenye dhambi hufanyiana hivyo. 47 Na kama mkiwasalimu ndugu zenu tu, mnafanya nini zaidi ya wengine? Hata watu wa mataifa wasiomjua Mungu, hufanya hivyo. 48 Kwa hiyo inawapasa ninyi muwe wakamilifu kama Baba yenu wa mbinguni alivyo mkamilifu.”
Mathayo 5:21-48
Mahubiri ya Mlimani yanafunua Mamlaka
Yesu alifundisha kwa namna “Mmesikia kwamba imenenwa … lakini mimi nawaambia …”. Katika muundo huu alinukuu kwanza kutoka Musa, na kisha kupanua wigo wa amri kwa nia ya ndani, mawazo na maneno. Yesu alifundisha kwa kuchukua amri kali zilizotolewa kupitia Musa na kuzifanya hata ngumu zaidi kufanya!
Lakini cha kustaajabisha ni jinsi alivyopanua amri za Sheria ya Musa. Alifanya hivyo kwa kutegemea mamlaka yake mwenyewe. Alisema kwa urahisi ‘Lakini nawaambia…’ na kwa hilo akaongeza upeo wa amri. Mamlaka haya ambayo alidhani tu ndiyo yaliwagusa wasikilizaji wake.
28 Na Yesu alipomaliza kusema maneno haya, umati wa watu waliomsikiliza walishangaa sana, 29 kwa sababu alifundisha kama mtu mwenye mamlaka, na si kama walimu wao wa sheria.
Mathayo 7:28-29
Yesu alifundisha kama mtu mwenye mamlaka kuu. Manabii wa Biblia wa mapema walipeleka ujumbe kutoka kwa Mungu kwa watu, lakini hapa ilikuwa tofauti. Kwa nini Yesu aliweza kufundisha hivyo? Zaburi 2, ambapo ‘Kristo’ alitabiriwa kwanza kama jina la cheo, lilieleza kwamba Mungu akizungumza na Kristo hivi
8 Uniombe, nami nitakupa mataifa kuwa urithi wako,
Na miisho ya dunia kuwa milki yako.
Zaburi 2:8
Mungu alimpa ‘Kristo’ mamlaka juu ya mataifa, hata miisho ya dunia. Kwa hivyo kama Kristo, Yesu alidai mamlaka ya kufundisha kama alivyofanya.
Mtume na Khutba ya Mlimani
Kwa hakika, muda mrefu kabla, Musa alikuwa ametabiri kuja kwa ‘Mtume’, ambaye angekuwa wa kipekee katika jinsi anavyofundisha. Musa alikuwa ameandika
18 Mimi nitawaondokeshea nabii miongoni mwa ndugu zao mfano wako wewe, nami nitatia maneno yangu kinywani mwake, naye atawaambia yote nitakayomwamuru. 19 Hata itakuwa, mtu asiyesikiliza maneno yangu atakayosema yule kwa jina langu, nitalitaka kwake.
Kumbukumbu la Torati 18:18-19
Katika kufundisha kama alivyofanya, Yesu alitumia mamlaka yake akiwa Kristo na ilitimiza unabii wa Musa wa Nabii ajaye ambaye angefundisha kwa mamlaka ya ‘maneno kinywani mwake’ ya Mungu. Alikuwa ni Kristo na Nabii.
Yesu na Musa
Kwa kweli, Yesu alimaanisha kulinganisha na kumtofautisha Musa kupitia njia nzima aliyotoa Mahubiri ya Mlimani. Ili kutoa Mahubiri haya…
Naye alipowaona makutano, alipanda mlimani; na alipokwisha kuketi, wanafunzi wake walimjia;
Mathayo 5:1
Kwa nini Yesu alipanda mlimani? Angalia kile Musa alikuwa amefanya ili kupokea Amri kumi..
20 Bwana akaushukia mlima, juu ya kilele cha mlima; Bwana akamwita Musa aende hata kilele cha mlima; Musa akapanda juu.
Kutoka 19:20
Musa ‘alipanda’ mlimani kupokea Amri Kumi. Yesu vilevile ‘alipopanda’ mlimani alichukua nafasi ya Musa. Hii ina maana kwa sababu Mtume ambaye angekuja
18 Mimi nitawaondokeshea nabii miongoni mwa ndugu zao mfano wako wewe…
Kumbukumbu la Torati 18:18
Nabii alipaswa kuwa kama Musa, na kwa kuwa Musa alipanda mlimani kutoa mafundisho yake, ndivyo Yesu alivyofanya.
Mpango wa Mungu ulidhihirishwa katika Upatanifu na Umoja wake
Hii inaonyesha umoja katika fikra na dhamira inayofikia zaidi ya miaka elfu moja. Nia moja tu inaweza kuchukua muda mrefu kama huo – wa Mungu. Hii inaonyesha ushahidi kwamba huu ni mpango Wake. Mipango inayotokana na watu inakinzana na ya watu wengine. Tazama mipango mingi ya kisiasa na kiuchumi inayokinzana. Lakini mpango huu unaonyesha umoja na maelewano yanayoenea katika historia – kiashiria kwamba Uungu ameuweka katika mwendo.
Kuanzisha Enzi Mpya Kwetu
Ingawa Yesu na Musa waliigana katika kupanda mlima, wale waliopokea mafundisho yao hawakufanya hivyo. Yesu aliwaagiza wanafunzi wake waje juu ya mlima ili kuwa karibu naye alipoketi na kufundisha. Lakini Musa alipozipokea zile Amri Kumi…
21 Ndipo Bwana akamwambia Musa, Shuka chini, uwaonye watu wasije wakapasua njia waje kwa Bwana kutazama, kisha wengi miongoni mwao wakaangamia. 22 Makuhani nao, wamkaribiao Bwana, na wajitakase, Bwana asije akawafurikia.
Kutoka 19:21-22
Watu waliopokea Amri Kumi hawakuweza kuukaribia mlima ili wafe, lakini wafuasi wa Yesu wangeweza kuketi pamoja naye mlimani alipokuwa akifundisha. Hii ilionyesha mapambazuko ya Enzi mpya, yenye sifa ya ukaribu na Mungu, badala ya umbali kutoka Kwake. Kama Agano Jipya linavyoeleza
18 Kwa maana, kwa kupitia kwake, sisi sote, Wayahudi na watu wa mataifa, tunaweza kumkaribia Baba katika Roho mmoja. 19 Kwa hiyo, ninyi sasa siyo wageni tena wala wapita njia, bali mmekuwa raia halisi pamoja na watu wa Mungu na familia ya Mungu.
Waefeso 2:18-19
Yesu alionyesha katika jinsi wasikilizaji wake walivyoketi pamoja naye kwamba sasa njia ilikuwa inafunguka ili tuwe ‘washiriki wa nyumba yake’.
Lakini ujumbe wake pia ulieleza kile alichotarajia kutoka kwa ‘watu wa nyumbani mwake’.
Wewe na mimi na Mahubiri ya Mlimani
Huenda Mahubiri haya yakakutatanisha. Je, mtu yeyote anawezaje kuishi aina hizi za amri zinazoshughulikia mioyo yetu na nia zetu? Nia ya Yesu Kristo ilikuwa nini? Tunaweza kuona jibu kutokana na sentensi yake ya kumalizia.
48 Kwa hiyo inawapasa ninyi muwe wakamilifu kama Baba yenu wa mbinguni alivyo mkamilifu.”
Mathayo 5:48
Ona kwamba hii ni amri, si pendekezo. Alihitaji sisi kuwa mkamilifu!
Kwa nini?
Kwa sababu Mungu ni mkamilifu na ikiwa tunataka kuwa washiriki wa nyumba yake basi hakuna jambo pungufu zaidi la ukamilifu litakalofanya. Mara nyingi tunafikiri kwamba labda nzuri zaidi kuliko matendo mabaya – hiyo itatosha. Lakini kama ingekuwa hivyo, na Mungu akatujalia tujiunge na nyumba yake, tungeharibu ukamilifu wa Nyumba yake na kuigeuza kuwa machafuko tuliyo nayo katika dunia hii. Ni tamaa, uchoyo, hasira zetu zinazoharibu maisha yetu hapa leo. Ikiwa tutajiunga na Kaya Yake bado tukiwa watumwa wa tamaa hiyo, ulafi na hasira basi Kaya hiyo itakuwa haraka kama ulimwengu huu – uliojaa matatizo yanayoletwa na sisi.
Kwa hakika, mafundisho mengi ya Yesu yalilenga mioyo yetu ya ndani badala ya sherehe za nje. Fikiria jinsi mahali pengine anavyokazia fikira mioyo yetu ya ndani.
20 Akaendelea kusema, “Kile kitokacho ndani ya mtu ndicho kinachomfanya awe mchafu. 21 Kwa maana ndani ya mtu, yaani moy oni mwake, hutoka: mawazo mabaya, uasherati, 22 wizi, uuaji, uzinzi, tamaa mbaya, uovu, udanganyifu, ufisadi, wivu, matusi, kiburi na upumbavu. 23 Maovu haya yote hutoka ndani ya mtu, na ndio yanayomfanya mchafu.”
Marko 7:20-23
Kaya Kamili kwa ajili yetu
Kwa hivyo usafi kamili wa ndani ndio kiwango kinachohitajika kwa nyumba yake. Mungu ataruhusu tu ‘walio wakamilifu’ waingie katika nyumba yake kamilifu. Lakini hiyo inazua tatizo kubwa.
Tutaingiaje katika Kaya hii ikiwa sisi si wakamilifu?
Kutowezekana kabisa kwetu kuwa wakamilifu vya kutosha kunaweza kutufanya tukate tamaa.
Lakini ndivyo anavyotaka! Tunapokata tamaa ya kuwa wazuri vya kutosha, tunapoacha kutumainia sifa zetu wenyewe basi tunakuwa ‘maskini wa roho’. Na Yesu, katika kuanzisha Mahubiri haya yote, alisema:
3 “Wamebarikiwa walio maskini wa roho;
maana Ufalme wa mbin guni ni wao.
Mathayo 5:3
Mwanzo wa hekima kwetu sio kuyatupilia mbali mafundisho haya kuwa hayatuhusu. Wanafanya! Kiwango ni ‘Kuwa mkamilifu‘. Tunaporuhusu kiwango hicho kuzama, na kutambua kwamba hatuna uwezo nacho, basi tunaweza kuwa tayari kukubali msaada anaotaka kutoa, badala ya kutegemea sifa zetu wenyewe.
Hii ndiyo hatua ambayo mafundisho yake yanatusukuma kuchukua. Inayofuata, tunaona Yesu akionyesha mamlaka ambayo mafundisho yake yalikuwa yamejitwalia.