Stan Lee (1922-2018) alipata umaarufu ulimwenguni kupitia Mashujaa Wakubwa wa Marvel Comics aliounda. Alizaliwa na kukulia katika familia ya Kiyahudi huko Manhattan, Stan Lee, katika ujana wake, aliathiriwa na mashujaa wa siku yake. Lee alifanya kazi na talanta wenzake wa Kiyahudi Jack Kirby (1917-1994) na Joe Simon (1913-2011). Wanaume hawa watatu waliunda wengi wa wahusika mashujaa ambao ushujaa wao, nguvu na mavazi ambayo leo hutukumbuka kwa urahisi kutoka kwa filamu kali zilizofuata. Spiderman, X-Men, The Avengers, Thor, Captain America, the Eternals, Fantastic Four, Iron Man, The Hulk, Ant-Man, Black Panther, Dr. Strange, Black Widow – wahusika mashuhuri sasa tunaowaona sote – walitoka kutoka kwa akili na michoro ya wasanii hawa watatu mahiri wa vitabu vya katuni.
Sote tumeona filamu hizi za Marvel Studio. Mashujaa hawa wote wana uwezo wa kipekee, wanakabili wahalifu ambao pia wana mamlaka maalum, na kusababisha migogoro yenye nguvu na wazi. Shujaa, kupitia uvumilivu, nguvu, ustadi, bahati, kazi ya pamoja, hupata njia fulani ya kumshinda mhalifu, na mara nyingi zaidi kuliko hivyo, kuokoa dunia na wakaazi wake katika mchakato huo. Kwa kifupi, katika ulimwengu wa Ajabu ulioundwa na Stan lee, Jack Kirby na Joe Simon, shujaa huyo ana dhamira ya kufanya, adui wa kumshinda, na watu wa kuokoa.
Tumekuwa tukiangalia utu wa Yesu kupitia lenzi yake ya Kiyahudi, wakitafuta kumwelewa katika muktadha wa michango ambayo Wayahudi wametoa kwa ulimwengu. Huenda wengi wasitambue hilo, lakini kundi la Mashujaa Wa ajabu ambao wengi leo wanafurahia ni mchango mwingine ambao Wayahudi wametoa kwa wanadamu wote kufurahia. Kwa kuzingatia mada ya shujaa mkuu wa misheni na wabaya ambayo inasikika kiasili na roho zetu za kibinadamu inazua swali kuhusu utume wa Myahudi huyu wa ulimwengu halisi wa Yesu.
Je, kazi ya Yesu ilikuwa nini? Ni mhalifu gani alikuja kumshinda?
Yesu alifundishwa, kuponywa, na alifanya miujiza mingi. Lakini swali hilo bado lilibaki akilini mwa wanafunzi wake, wafuasi wake, na hata adui zake.
Kwa nini alikuja?
Mitume wengi waliotangulia, wakiwemo Musa, pia alifanya miujiza yenye nguvu. Musa alikuwa nayo tayari kupewa sheria, na Yesu mwenyewe alisema “hakuja kutangua sheria”. Kwa hivyo kazi yake ilikuwa nini?
Tunaiona katika jinsi anavyomsaidia rafiki yake Lazaro. Alichokifanya kina umuhimu kwako na mimi tunaoishi leo.
Yesu na Lazaro
Rafiki ya Yesu Lazaro aliugua sana. Wanafunzi wake walitarajia kwamba angemponya rafiki yake, kama aliwaponya wengine wengi. Lakini Yesu hakumponya rafiki yake kimakusudi ili utume wake mpana uweze kueleweka. Injili inaandika hivi:
Palikuwa na mtu mmoja jina lake Lazaro ambaye aliugua. Yeye aliishi katika kijiji cha Bethania pamoja na dada zake wawili, Mariamu na Martha. 2 Huyu Mariamu ndiye aliyempaka Bwana Yesu manukato miguuni na kumpangusa kwa nywele zake. 3 Hawa dada wawili walituma ujumbe kwa Yesu kumwambia, “Bwana, rafiki yako ni mgonjwa sana.”
4 Lakini Yesu alipopata habari hizi alisema, “Ugonjwa huu hautaleta kifo bali umetokea ili kudhihirisha utu kufu wa Mungu. Kutokana na ugonjwa huu, mimi Mwana wa Mungu, nitatukuzwa. ” 5 Kwa hiyo ijapokuwa Yesu aliwapenda Martha, Mariamu na Lazaro, 6 alipopata habari kuwa Lazaro ni mgonjwa, aliendelea kukaa huko alikokuwa kwa siku mbili zaidi. 7 Ndipo akawaambia wanafunzi wake, “Twendeni tena Yudea.”
8 Wanafunzi wake wakam wambia, “Mwalimu, utakwendaje tena Yudea ambako siku chache tu zilizopita Wayahudi walitaka kukupiga mawe?”
9 Yesu akawajibu, “Si kuna masaa kumi na mawili ya mchana katika siku moja? Mtu akitembea mchana hawezi kujikwaa kwa maana kuna mwanga wa ulim wengu. 10 Lakini mtu akitembea usiku hujikwaa kwa sababu hana mwanga nafsini mwake.”
11 Baada ya kusema haya Yesu aliongezea kusema, “Rafiki yetu Lazaro amelala, lakini nakwenda kumwamsha.”
12 Wanafunzi wakamwambia, “Bwana, kama amelala bila shaka atapona.” 13 Yesu alikuwa amemaanisha kuwa Lazaro amekufa, lakini wanafunzi wake hawakuelewa. Walidhani amesema Lazaro amelala usingizi.
14 Kwa hiyo Yesu akawaambia wazi wazi, “Lazaro amekufa. 15 Hata hivyo nafurahi sikuwepo kabla Lazaro kufa. Hii itakuwa kwa faida yenu, ili muweze kuamini. Lakini sasa twendeni.”
16 Tomaso aliyeitwa Pacha akawaambia wanafunzi wenzake, “Na sisi pia twendeni tukafe pamoja naye.”
Yesu awafariji dada za Lazaro
17 Yesu alipowasili alikuta Lazaro alikwisha zikwa siku nne zilizopita. 18 Kwa kuwa kijiji cha Bethania kilikuwa umbali wa kama kilometa tatu tu kutoka Yerusalemu, 19 Wayahudi wengi wal ikuwa wametoka mjini kuja kuwafariji Martha na Mariamu kwa kifo cha ndugu yao. 20 Martha aliposikia Yesu amefika, alitoka kwenda kumpokea, ila Mariamu akabaki amekaa ndani.
21 Martha akamwambia Yesu, “Bwana, kama ungalikuwa hapa, ndugu yangu hangali kufa. 22 Na hata sasa ninafahamu kuwa cho chote utakachomwomba Mungu, atakutimizia.”
23 Yesu akamwambia, “Kaka yako atakuwa hai tena.”
24 Martha akamjibu, “Ndio, ninajua ya kuwa atakuwa hai tena wakati wa ufufuo, siku ya mwisho.”
25 Yesu akamwambia, “Mimi ndiye ufufuo na uzima; mtu akiniamini mimi, hata akifa ataishi; 26 na ye yote anayeishi akiwa ananiamini hatakufa kamwe. Je, unaamini haya?”
27 Martha akajibu, “Ndio Bwana; ninaamini ya kuwa wewe ndiye Kristo, Mwana wa Mungu, ambaye ange kuja ulimwenguni.”
28 Baada ya kusema haya Martha alikwenda akamwita Mariamu kando akamwambia, “Mwalimu amefika na anakuita.” 29 Mariamu akaondoka upesi akaenda alipokuwa Yesu. 30 Yesu alikuwa bado hajaingia kijijini. Alikuwa bado yuko pale Martha alipokutana naye. 31 Wale Wayahudi waliokuwa wakimfariji Mariamu walipoona ameondoka haraka, walidhani anakwenda kaburini kuomboleza, kwa hiyo wakamfuata.
32 Mariamu alipomwona Yesu aliinama chini kwa heshima akasema, “Bwana, kama ungalikuwa hapa, ndugu yangu han galikufa.”
33 Yesu alipomwona Mariamu akilia na wale Wayahudi waliokuja naye pia wanalia, alifadhaika sana moyoni; 34 akau liza, “Mmemzika wapi?”
Wakamwambia, “Bwana, njoo uone.”
35 Yesu akalia.
36 Wale Wayahudi wakasema, “Tazameni jinsi alivyompenda Lazaro!”
37 Lakini wengine wakasema, “Alimponya kipofu, kwa nini hakuweza kuzuia Lazaro asife?”
Yesu amfufua Lazaro kutoka kwa wafu
38 Yesu akafika penye kaburi akiwa amefadhaika sana. Kaburi lenyewe lilikuwa katika pango ambalo mlango wake ulikuwa umezibwa kwa jiwe. 39 Akasema, “Ondoeni hilo jiwe.”
Dada yake mare hemu, Martha, akasema, “Bwana, patakuwa na harufu kali kwani siku nne zimepita tangu azikwe.”
40 Yesu akamjibu, “Sikukuam bia kama ungeamini ungeuona utukufu wa Mungu?”
41 Kwa hiyo wakaliondoa lile jiwe. Yesu akaangalia mbinguni akasema, “Baba ninakushukuru kwa kunisikia. 42 Ninajua ya kuwa huwa unanisikia wakati wote, lakini nimesema hivi kwa faida ya hawa walio hapa, ili wapate kuamini ya kuwa umenituma.”
43 Baada ya kusema haya akapaaza sauti akaita, “Lazaro, toka nje!” 44 Yule aliyekuwa amekufa akatoka, mikono yake na miguu yake ikiwa imeviringishiwa vitambaa.
Yesu akawaambia, “Mfungueni awe huru!”
Yohana 11:1-44
Kukabiliana na Kifo
Dada hao walitumaini kwamba Yesu angekuja haraka kumponya ndugu yao. Yesu alichelewesha safari yake kimakusudi kuruhusu Lazaro afe, na hakuna aliyeweza kuelewa ni kwa nini. Lakini simulizi hili linatuwezesha kuona ndani ya moyo wake na tunasoma kwamba alikasirika.
Alikuwa na hasira na nani? akina dada? Umati? Wanafunzi? Lazaro?
Hapana, alikasirika kifo chenyewe. Pia, hii ni moja ya nyakati mbili tu ambapo imeandikwa kwamba Yesu alilia. Kwa nini alilia? Ni kwa sababu alimuona rafiki yake ameshikwa na kifo. Kifo kilichochea hasira pamoja na kilio ndani yake.
Kifo – Mwovu wa Mwisho
Kuponya watu wa magonjwa, nzuri kama hiyo ni, tu kuahirisha kifo chao. Wakiponywa au la, kifo hatimaye huchukua watu wote, wawe wema au wabaya, mwanamume au mwanamke, mzee au kijana, wa kidini au la. Hii imekuwa kweli tangu Adamu, ambaye amekuwa mtu wa kufa kwa sababu ya kutotii kwake. Wazao wake wote, wewe na mimi tukiwemo, tumeshikwa mateka na adui – Kifo.
Dhidi ya kifo tunahisi kwamba hakuna jibu, hakuna tumaini. Wakati kuna tumaini la ugonjwa tu linabaki, ndiyo sababu dada za Lazaro walikuwa na tumaini la uponyaji. Lakini kwa kifo hawakuhisi tumaini. Hii ni kweli kwetu pia. Hospitalini kuna matumaini lakini kwenye mazishi hakuna. Kifo ni adui yetu wa mwisho. Huyu alikuwa ni Adui Yesu alikuja kushinda kwa ajili yetu. Hii ndiyo sababu aliwatangazia akina dada kwamba:
25 Yesu akamwambia, “Mimi ndiye ufufuo na uzima; mtu akiniamini mimi, hata akifa ataishi;
Yohana 11:25
Yesu alikuwa amekuja kuharibu kifo na kuwapa uzima wote waliotaka. Alionyesha mamlaka yake kwa utume huu kwa kumfufua hadharani Lazaro kutoka kwa wafu. Anajitolea kufanya vivyo hivyo kwa wengine wote ambao wangependa uhai juu ya kifo.
Kubwa kuliko Superheroes
Fikiria jambo hilo! Yesu alipigana na adui ambaye hata Stan Lee, kwa mawazo yake mahiri na mapana, hakuweza kufikiria kuwashindanisha mashujaa wake wakuu. Kwa kweli, idadi fulani yao, ijapokuwa nguvu zao, hushindwa na kifo. Odin, Iron Man, Captain America, baadhi ya The Eternals, sio tu walishindwa na wabaya, lakini pia walifungwa mateka hadi kufa.
Ujasiri wa Yesu kama unavyoonyeshwa katika Injili ni huu: Bila nguvu yoyote maalum, wepesi, teknolojia, au silaha za kigeni, waandishi wa injili wanamwasilisha kwa utulivu akikabili kifo chenyewe, kwa kusema tu.
Ukweli kwamba hata Stan Lee hajaribu njama kama hizo za shujaa unaonyesha kuwa mkakati huu hautoki kwa akili ya mwanadamu kwani hata mtu anayefikiria sana hatuoni mpambano uliofanikiwa na adui huyu. Adui Kifo anatawala juu hata juu ya mashujaa wakuu wa Ulimwengu wa Ajabu. Ingeonekana kuwa jambo lisilowezekana kwamba waandishi wa injili, bila fursa ya kupanua mawazo yao kama vile Stan Lee na sisi tulivyo nayo, wangeweza kutunga unyonyaji kama huo katika akili zao.
Majibu kwa Yesu
Ingawa kifo ni adui yetu wa mwisho, wengi wetu tumeshikwa na ‘maadui’ wadogo kutoka katika masuala (ya kisiasa, kidini, kikabila n.k.) yanayoendelea kutuzunguka. Hii ilikuwa kweli wakati wa Yesu pia. Kutokana na majibu yao tunaweza kuona mahangaiko yao makuu yalikuwa. Hapa kuna maoni tofauti yaliyorekodiwa.
45 Wayahudi wengi waliokuja kumfariji Mariamu, walipoona yaliyotokea wakamwamini Yesu. 46 Lakini wengine walikwenda kwa Mafarisayo wakawaambia mambo Yesu aliyofanya. 47 Kwa hiyo maku hani wakuu na Mafarisayo wakafanya baraza
wakaulizana, “Tufa nyeje? Huyu mtu anafanya ishara nyingi. 48 Kama tukimruhusu aendelee hivi, kila mtu atamwamini; na Warumi watakuja kuharibu Hekalu letu na taifa letu.”
49 Lakini mmoja wao, aliyeitwa Kayafa, ambaye alikuwa kuhani mkuu kwa mwaka ule akawaambia wen zake, “Ninyi hamjui kitu! 50 Hamwoni kwamba ni afadhali mtu mmoja afe kwa ajili ya watu, badala ya taifa lote kuangamia?”
51 Hakusema haya kutokana na mawazo yake mwenyewe bali kama kuhani mkuu mwaka ule, alikuwa anatabiri kuwa Yesu angekufa kwa ajili ya Wayahudi; 52 na pia kwa ajili ya watoto wa Mungu wal iotawanyika ili kuwaleta pamoja na kuwafanya wawe wamoja. 53 Tangu siku hiyo viongozi wa Wayahudi wakawa wanafanya mipango ili wamwue Yesu.
54 Kwa hiyo Yesu akawa hatembei hadharani, bali alitoka Bethania akaenda mikoani karibu na jangwa, kwenye kijiji kimoja kiitwacho Efraimu. Alikaa huko na wanafunzi wake.
55 Wakati Pasaka ya Wayahudi ilipokaribia, watu wengi wali toka vijijini wakaenda Yerusalemu kabla ya Pasaka ili wakajita kase kabla ya sikukuu. 56 Watu walikuwa wakimtafuta Yesu, wakawa wanaulizana wakati wamesimama Hekaluni, “Mnaonaje? Mnadhani ata kuja kwenye sikukuu?” 57 Makuhani wakuu na Mafarisayo walikuwa wametoa amri kuwa kama yupo mtu anayefahamu alipo awafahamisha, ili wapate kumkamata.
Yohana 11:45-57
Drama inaendelea kuongezeka
Kwa hivyo mvutano uliongezeka. Yesu alitangaza kwamba alikuwa ‘uzima’ na ‘ufufuo’ na angeshinda kifo chenyewe. Viongozi hao walijibu kwa kupanga njama ya kumuua. Watu wengi walimwamini, lakini wengine wengi hawakujua la kuamini.
Tunapaswa kujiuliza ikiwa tulishuhudia kufufuliwa kwa Lazaro kile ambacho tungechagua kufanya. Je, tungekuwa kama Mafarisayo, tukikazia fikira jambo lingine, na kukosa zawadi ya uhai kutoka kwa kifo? Au ‘tungeamini’, tukiweka tumaini letu katika toleo lake la ufufuo? Hata kama hatukuelewa yote? Majibu tofauti-tofauti ambayo Injili inarekodi wakati huo ni maitikio yale yale kwa toleo lake tunalotoa leo.
Mabishano haya yalikua wakati Pasaka ilipokaribia – sikukuu ile ile ambayo Musa alizinduliwa miaka 1500 mapema. Hadithi ya Yesu inaendelea kwa kuonyesha jinsi yeye, kwa namna iliyozama katika drama isiyo na kifani, alichukua hatua hii kubwa zaidi kukutana na Kifo. Hatua hii inatufikia mimi na wewe na kifo kinatushikilia.
Alifanya hivyo katika wiki ya mwisho ya maisha yake, kwa vitendo vya ajabu ambavyo vingeweza hata kutikisa kichwa cha Dk Strange. Tunaangalia wiki ya mwisho ya maisha yake siku baada ya siku, kujifunza muda wa ajabu wa kuingia kwake katika Jiji la Kifo.