Tumeumbwa kwa Mfano wa Mungu

Je, Biblia inaweza kutusaidia kuelewa tulikotoka? Wengi husema ‘hapana’, lakini kuna mengi kutuhusu ambayo yana mantiki katika mwanga wa kile ambacho Biblia inasema. Kwa mfano, fikiria yale ambayo Biblia inafundisha kuhusu mwanzo wetu. Katika sura ya kwanza inasema:

²⁶ Mungu akasema, Na tumwunde mtu kwa mfano wetu, kwa sura yetu; wakatawale samaki wa baharini, na ndege wa angani, na wanyama, na nchi yote pia, na kila chenye kutambaa kitambaacho juu ya nchi. ²⁷ Mungu akaumba mtu kwa mfano wake, kwa mfano wa Mungu alimwumba, mwanamume na mwanamke aliwaumba.

Mwanzo 1:26-27
https://youtu.be/83YKgllgc-w?si=Rdjm0UuVMmkBTE3G

“Kwa Mfano wa Mungu”

e, inamaanisha nini kwamba Mungu alimuumba mwanadamu “kwa mfano wa Mungu”?

Hii haimaanishi kwamba Mungu ana mikono miwili au kichwa kama sisi. Badala yake, inamaanisha kuwa sifa zetu muhimu zinatoka kwa Mungu. Katika Biblia tunaona kwamba Mungu anaweza kuhisi huzuni, maumivu, hasira na furaha — kama sisi.

Sisi hufanya maamuzi kila siku, na Mungu pia hufanya maamuzi. Tunaweza kufikiri kwa kutumia akili, na Mungu pia hufikiri kwa hekima. Tuna uwezo wa kufikiri, kuhisi, na kuchagua — kwa sababu Mungu naye ana uwezo huo, na alituumba kwa mfano wake. Yeye ndiye chanzo cha kila kitu tulicho.

Tunajitambua na tunaelewa tofauti kati ya “mimi” na “wewe”. Sisi si vitu visivyo na uhai wala utu. Wewe una utu kwa sababu Mungu ana utu. Mungu wa Biblia si nguvu isiyo na maisha, kama “Nguvu” inavyoonyeshwa kwenye filamu za Star Wars. Mungu ni wa kweli, ana utu, na kwa sababu alituumba kwa mfano wake, sisi pia tuna utu na thamani.

Kwa nini tunapenda uzuri?

Sisi pia tunapenda sanaa, maigizo na uzuri. Tunapenda mazingira yetu yawe ya kupendeza. Muziki hufanya maisha yetu kuwa mazuri zaidi na hutufanya kucheza kwa furaha. Tunafurahia hadithi nzuri kwa sababu zina mashujaa, wabaya, na matukio ya kusisimua. Hadithi bora huweka mambo haya katika mawazo yetu na hufanya tusisimke.

Tunatumia sanaa kwa njia tofauti — kama burudani, kupumzika, na kufurahia maisha. Kwa nini? Kwa sababu Mungu ni msanii, na sisi tumeumbwa kwa mfano wake.

Hili linatufanya tujiulize swali muhimu: Kwa nini tunatafuta uzuri katika sanaa, maigizo, muziki, dansi, asili au fasihi?
Daniel Dennett, ambaye ni mtaalamu wa ubongo na mpinga Mungu, anajaribu kutoa jibu kutoka mtazamo usio wa kibiblia:

“Kwa nini muziki upo? Kuna jibu fupi, na lina ukweli kwa kadri linavyokwenda: upo kwa sababu tunaupenda, na kwa sababu hiyo tunaendelea kuutengeneza zaidi. Lakini kwa nini tunaupenda? Kwa sababu tunauona kuwa ni mzuri. Lakini kwa nini ni mzuri kwetu? Hili ni swali halali kabisa la kibayolojia, lakini hadi sasa halina jibu la kuridhisha.”
— Daniel Dennett, Breaking the Spell: Religion as a Natural Phenomenon, uk. 43

Lakini bila Mungu, hakuna jibu lililo wazi kwa nini sanaa ina maana kubwa sana kwetu. Kwa mtazamo wa Biblia, ni kwa sababu Mungu aliumba vitu vizuri na yeye mwenyewe anapenda uzuri. Sisi, tulioumbwa kwa mfano wake, pia tunapenda uzuri.

Hii ndiyo sababu tunapenda sanaa — iwe ni muziki, uchoraji, filamu au mashairi. Mafundisho ya Biblia yanaeleza vizuri upendo huu wa ndani tulio nao kwa uzuri na ubunifu.

Uzuri Katika Hisabati

Uzuri wa hisabati unahusiana sana na uzuri wa kuona. Mara nyingi, uwiano wa kijiometri huunda maumbo ya kuvutia kama fractals na miundo mingine ya kupendeza, ambayo tunaona kuwa mazuri na yenye mpangilio wa kihisabati.

Tazama video hii inayoonyesha uzuri wa muundo unaoitwa Mandelbrot, kisha jiulize:
Kwa nini dhana za hisabati kama vile namba zinaonekana kutawala jinsi ulimwengu unavyofanya kazi? Na kwa nini tunavutiwa na uzuri wake?

Kwa nini tuna maadili?

Kuumbwa “kwa mfano wa Mungu” kunaeleza maadili yetu. Tunaelewa tabia “mbaya” ni ipi na tabia “njema” ni ipi, hata kama lugha na tamaduni zetu ni tofauti sana. Uwezo wa kufikiri kiadili umo ndani yetu. Kama asemavyo Richard Dawkins, mpinga Mungu maarufu:

“Kinachoendesha maamuzi yetu ya kimaadili ni sarufi ya maadili ya ulimwengu mzima… Kama ilivyo kwa lugha, kanuni zinazounda sarufi yetu ya kimaadili hufanya kazi chini ya kiwango cha utambuzi wetu.”

Richard Dawkins, The God Delusion, uk. 223

Dawkins anaeleza kuwa mema na mabaya vimejengwa ndani yetu kama vile uwezo wa kuzungumza, lakini anapata ugumu kueleza kwa nini tuko hivi. Kutokuelewana kunatokea pale tunaposhindwa kutambua kuwa Mungu ndiye anayetoa dira yetu ya maadili. Chukulia mfano wa pingamizi hili kutoka kwa mpinga Mungu mwingine maarufu, Sam Harris:

“Kama uko sahihi kuamini kwamba imani ya kidini ndiyo msingi pekee wa maadili ya kweli, basi wasioamini Mungu wanapaswa kuwa na maadili duni kuliko waumini.”

Sam Harris, 2005, Letter to a Christian Nation, uk. 38–39

Harris hakuelewa. Kwa mtazamo wa Biblia, hisia zetu za maadili zinatokana na kuumbwa kwa mfano wa Mungu, si kwa kuwa wa kidini. Na ndiyo maana hata wasioamini Mungu, kama sisi wengine wote, wana dhamiri ya maadili na wanaweza kutenda kwa maadili. Lakini wasioamini Mungu hawaelewi kwa nini tuko hivi.

Kwa nini tuko hivyo Mahusiano sana?

Jambo la kwanza la kujiuliza unapojitafakari ni hili: Je, unatambua kuwa umeumbwa kwa mfano wa Mungu?
Ni rahisi kuona jinsi watu wanavyothamini mahusiano. Kutazama filamu nzuri ni jambo la kufurahisha, lakini huwa bora zaidi ukiwa na rafiki. Kwa asili, tunapenda kuwa karibu na marafiki na familia kwa sababu kutangamana nao hutuletea furaha na utulivu.

Lakini tunapokuwa wapweke au tunapopitia kuvunjika kwa uhusiano katika familia au urafiki, tunapata huzuni na msongo wa mawazo.

Mungu Ni Upendo

Kwa kuwa tumeumbwa kwa mfano wa Mungu, tungetegemea kuona upendo huo pia kwa Mungu — na Biblia inathibitisha hilo.
“Mungu ni upendo…”
— 1 Yohana 4:8

Biblia inasisitiza mara kwa mara jinsi Mungu anavyotaka tupendane na tumpende Yeye. Yesu alifundisha kwamba amri kuu katika Maandiko ni kupenda Mungu na kuwapenda wengine.

Kwa hiyo, tusimwone Mungu kama nguvu isiyoeleweka au kiumbe wa mbali. Mungu wa Biblia ni wa karibu, mwenye hisia, na anatafuta uhusiano wa karibu nasi. Yeye si kwamba anayo upendo — Yeye ni upendo.

Biblia inamtaja Mungu kama baba kwa watoto wake na mume kwa mke wake. Haya ni mahusiano ya karibu, ya ndani, na ya kweli.

Muhtasari

Binadamu wameumbwa kwa mfano wa Mungu. Tuna akili, hisia, na uwezo wa kuchagua. Tunajua mema na mabaya. Tunapenda uzuri, sanaa, hadithi, na burudani. Na kwa asili, tunatafuta urafiki na uhusiano wa kweli.
Wewe ni hivyo kwa sababu Mungu yuko hivyo.

Wewe – Taswira Yenye Thamani

Fikiria kuhusu picha. Tunapoweka picha ya mtu kwenye pesa, mara nyingi ni kwa sababu mtu huyo ni wa heshima au wa kihistoria. Kwa mfano, noti ya dola tano ya Marekani ina picha ya Abraham Lincoln. Hutakuta picha ya kitu cha kawaida kama chungwa kwenye noti hiyo. Picha ina thamani kwa sababu ya yule anayewakilishwa.

Vivyo hivyo, wewe umebeba taswira ya Mungu mwenyewe. Kwa hiyo, una thamani kubwa sana, bila kujali uko na umri gani, hali yako ya kifedha ni ipi, unazungumza lugha gani, au wewe ni nani. Mungu anajua hilo, na anataka nawe ulitambue.

Lakini Kwa Nini Kuna Mateso?

Hapo ndipo hadithi ya Biblia inaendelea…