Ingawa Israeli ni nchi ndogo, daima iko kwenye habari. Habari zinaendelea kuripoti juu ya Wayahudi wanaohamia Israeli, juu ya teknolojia iliyovumbuliwa huko, lakini pia juu ya migogoro, vita na mivutano na watu wanaowazunguka.
Kwa nini?
Kuchunguza historia ya Israeli katika kitabu cha Mwanzo cha Biblia hufunua kwamba miaka 4000 iliyopita mtu mmoja, ambaye sasa anajulikana sana, alifunga safari ya kupiga kambi katika sehemu hiyo ya ulimwengu. Biblia inasema kwamba hadithi yake inaathiri wakati wetu ujao.
Mtu huyu wa kale ni Ibrahimu (pia anajulikana kama Abramu). Biblia inarekodi hatua za kwanza za Mungu katika kutimiza Zake ahadi ya awali, iliyochukuliwa pamoja na Ibrahimu.
Ahadi kwa Ibrahimu
Mungu alitoa ahadi kwa Ibrahimu:
2 walifanya vita na Bera mfalme wa Sodoma na Birsha mfalme wa Gomora, na Shinabu mfalme wa Adma, na Shemeberi mfalme wa Seboimu, na mfalme wa Bela, ndio Soari. 3 Hawa wote wakakutana panapo bonde la Sidimu, kwenye Bahari ya Chumvi.
Mwanzo 12: 2-3
Jina la Ibrahimu likawa Kubwa
Watu fulani leo wanajiuliza ikiwa kuna Mungu wa kibinafsi ambaye anajali vya kutosha kusaidia maisha yetu yenye matatizo na kutupa tumaini. Katika akaunti hii tunaweza kujaribu swali hili. Hapa Mungu alitoa ahadi kwa mtu fulani, sehemu ambazo tunaweza kuthibitisha leo. Simulizi hilo linaandika kwamba BWANA alimuahidi Abrahamu moja kwa moja kwamba ‘nitalikuza jina lako’. Tunaishi katika karne ya 21 – miaka 4000 baadaye. Leo jina la Ibrahimu ni mojawapo ya majina yanayotambulika duniani kote kutoka kwa historia ya kale. Wayahudi na Waarabu leo wanafuatilia ukoo wao kutoka kwake. Mpango wa hivi majuzi wa amani uliofadhiliwa na Marekani kubadilisha siasa za kijiografia za Mashariki ya Kati, Mikataba ya Abraham, aliitwa kutoka kwake. Ahadi hii ina halisi, kihistoria, na kwa uthibitisho kuwa kweli.
Vitabu vya kukunjwa vya Bahari ya Chumvi vina maandishi ya awali zaidi ya Biblia. Wana tarehe 200-100 BCE. Hii ina maana kwamba ahadi hii, hivi karibuni kabisa, imekuwa ikiandikwa tangu zamani kabla ya jina ‘Ibrahimu’ kujulikana nje ya taifa la Kiyahudi. Utimizo huo haukuja kwa kuandika tu baada ya jina la Ibrahimu likajulikana.
… kwa njia ya taifa lake kuu
Kinachoshangaza vile vile ni kwamba Abrahamu hakufanya lolote la maana maishani mwake. Hakufanikiwa chochote ambacho kwa kawaida hufanya jina la mtu kuwa ‘kubwa’. Hakuandika chochote cha ajabu. Ibrahimu hakujenga chochote cha maana. Hakuongoza jeshi lenye ustadi wa kuvutia wa kijeshi. Wala hakuwa kiongozi wa serikali, au mwalimu. Ibrahimu hata hakutawala ufalme. Hakufanya chochote isipokuwa kupiga kambi katika safari yake, akaomba nyikani, na kisha kupata mtoto wa kiume.
Ikiwa ungeishi katika siku za Abrahamu na kutabiri ni nani angekumbukwa zaidi maelfu ya miaka baadaye, ungeweka kamari juu ya wafalme, majenerali, wapiganaji, au washairi wa makao ya mfalme walioishi wakati huo wa kukumbukwa leo. Lakini majina yao yote yamesahaulika. Lakini mtu ambaye hakufanikiwa kuwa na familia nyikani ni jina la nyumbani kote ulimwenguni. Jina lake ni kuu kwa sababu tu taifa/mataifa aliyoyazaa yaliweka rekodi ya akaunti yake. Kisha watu binafsi na mataifa yaliyotoka kwake yakawa makubwa. Hivi ndivyo Mungu alivyoahidi zamani sana (“Nitakufanya wewe kuwa taifa kubwa … nitalikuza jina lako”). Hakuna mtu mwingine katika historia yote anayejulikana sana kwa sababu tu ya wazao kutoka kwake badala ya mafanikio makubwa katika maisha yake mwenyewe.
…Kupitia kwa Mapenzi wa Mfanya Ahadi
Na watu leo waliotokana na Ibrahimu – Wayahudi – hawakuwa kamwe taifa ambalo kwa kawaida tunalihusisha na ukuu. Hawakujenga miundo mikubwa ya usanifu kama piramidi za Wamisri. Hawakuandika falsafa kama Wagiriki, au kusimamia makoloni ya mbali kama Waingereza walivyofanya. Mataifa haya yote yalitimiza mafanikio yao huku falme za ulimwengu zikinyoosha mipaka yao mipana kupitia nguvu za kijeshi zisizo za kawaida.
Lakini Wayahudi hawakupata kamwe mamlaka makubwa ya kifalme hivyo. Ukuu wa watu wa Kiyahudi unatokana zaidi na Sheria na Kitabu (Biblia) walichokizaliwa; kutoka kwa baadhi ya watu wa ajabu waliotoka katika taifa lao; na kwamba wamenusurika kwa maelfu ya miaka hii kama kikundi cha watu tofauti na tofauti. Ukuu wao hautokani na chochote walichokifanya, bali ni kile kilichofanywa kwa na kwa njia ya Yao.
“Nataka” iliwekwa muhuri kwenye Historia
Sasa mwangalie Mtu ambaye angefanya ahadi hii itimie. Huko, kwa nyeusi-na-nyeupe, inasema mara kwa mara kwamba “nitafanya …”. Njia ya kipekee ambayo ukuu wao umekuwa katika historia inalingana na tamko hili kwamba angekuwa Muumba ambaye angefanya hili litokee badala ya uwezo fulani wa asili, ushindi au uwezo wa ‘taifa’ hili. Usikivu wa vyombo vya habari unaotolewa kote ulimwenguni leo kwa matukio katika Israeli, taifa la kisasa la Kiyahudi, ni mfano halisi. Je, unasikia kila mara kuhusu matukio ya habari nchini Singapore, Norway, Papua New Guinea, Bolivia, au Jamhuri ya Afrika ya Kati? Lakini Israel, yenye ukubwa sawa na hawa ikiwa na milioni 9, iko kwenye vichwa vya habari kila mara na mara kwa mara.
Matukio ya kibinadamu hayana upendeleo uliowekwa tayari kwa Wayahudi. Historia inaweza kufunuliwa kwa njia nyingi tofauti. Fikiria jinsi ilivyowezekana kwa ahadi hii kushindwa kwa njia fulani. Lakini badala yake imejitokeza, na inaendelea kujitokeza, kama ilivyotangazwa maelfu ya miaka iliyopita. Labda nguvu na mamlaka ya Mtengenezaji-Ahadi huyo wa kale yanaweza kupenya mkanganyiko unaotawala maisha yetu.
Safari ambayo bado inaitikisa Dunia
Kisha Biblia inasema kwamba “Abramu akaondoka kama BWANA alivyomwambia” (mstari 4). Alianza safari, iliyoonyeshwa kwenye ramani kwamba ni bado kutengeneza historia.
Baraka kwetu
Safari hii inaenea mbali zaidi ya Abrahamu na wazao wake wa kimwili. Baraka haikuwa kwa Ibrahimu pekee kwa sababu inasema hivyo pia
mataifa yote duniani yatabarikiwa kupitia wewe
Mst. 4
Hii inapaswa kukufanya wewe na mimi tuzingatie. Bila kujali utaifa wako; bila kujali dini yako; kama wewe ni tajiri au maskini, afya au mgonjwa, elimu au la – ‘watu wote duniani‘ lazima ikujumuishe pia. Ahadi hii ya baraka inajumuisha kila mtu aliye hai tangu zamani hadi leo – ambayo inamaanisha wewe. Vipi? Lini? Baraka gani? Katika kufuata masimulizi ya Ibrahimu tunaelewa vyema zaidi.
Tumethibitisha hivi punde kihistoria na kihalisi kwamba sehemu ya kwanza ya Ahadi kwa Ibrahimu imetimia. Je, basi hatuna sababu ya kuamini kwamba Ahadi kwako na kwangu pia haitafanya kazi? Kwa sababu tunaweza kuiona ikiendelea miaka 4000 baadaye, tunajua ahadi hii inafikia historia nzima. Lakini tunahitaji kuifungua – kuelewa Ahadi, kujua jinsi inavyoweza ‘kutugusa’. Tunapata jambo hilo kwa kuendelea kufuata simulizi la Abrahamu. Anaonyesha mfano tunaoweza kufuata. Tunaona hili ijayo.